Türkiye’nin en büyük sanayi, lojistik, üretim, depolama ve ticaret merkezi olan İstanbul, binlerce işletmenin faaliyet gösterdiği bir metropoldür. Bu işletmelerin önemli bir kısmı; yanıcı, parlayıcı, uçucu veya patlayıcı maddeler ile çalışan sektörlerde yer almaktadır. Bu nedenle Patlamadan Korunma Dokümanı (PKD), İstanbul ve tüm ilçelerinde hem yasal zorunluluk hem de hayati bir güvenlik gerekliliğidir.

1. Patlamadan Korunma Dokümanı (PKD) Nedir?

PKD; işyerinde patlayıcı ortam oluşma ihtimali bulunan alanları belirleyen, risk analizleri ile güvenlik önlemlerini gösteren kapsamlı bir teknik dokümandır.
Bu doküman:

• 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
• Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Yönetmeliği

kapsamında hazırlanması zorunlu olan bir belgedir.

PKD, özellikle ATEKS (ATEX) uyumlu ekipman kullanımı, alan sınıflandırması, teknik/organizasyonel tedbirler ve acil durum planlarını içerir.

2. İstanbul ve İlçelerinde PKD Neden Bu Kadar Önemlidir?

İstanbul’da hemen her ilçede riskli sektörler, yoğun sanayi tesisleri, depolama alanları ve enerji altyapıları bulunmaktadır. Bu durum patlayıcı ortam riskini artırmakta ve PKD’nin gerekliliğini zorunlu kılmaktadır.

İstanbul’un PKD açısından önemli olmasının başlıca nedenleri:

✔ Sanayi ve üretimin çok yoğun olması

Tuzla, Gebze hattı, İkitelli OSB, Beylikdüzü, Bayrampaşa, Pendik ve Maltepe bölgeleri; kimya, metal, tekstil, plastik, boya, mobilya ve gıda üretimi açısından çok yoğun tesislere sahiptir.

✔ Lojistik ve depolama merkezlerinin fazlalığı

Avrupa ve Anadolu yakasında çok sayıda kargo deposu, soğuk hava deposu, akaryakıt depolama alanı ve liman tesisi bulunmaktadır.

✔ Akaryakıt istasyonlarının fazlalığı

İstanbul’da yüzlerce akaryakıt istasyonu bulunmaktadır ve bu işletmelerde PKD zorunludur.

✔ Liman ve deniz taşımacılığı faaliyetleri

Ambarlı, Haydarpaşa, Tuzla tersaneleri ve diğer limanlarda patlayıcı ortam riski oldukça yüksektir.

3. İlçelere Göre PKD Gerektiren Başlıca Sektörler

Aşağıda İstanbul ilçelerinde PKD gerektiren sektörlerden örnekler verilmiştir:

• Tuzla – Kimya sanayi, tersaneler, boya tesisleri, akaryakıt depoları

• Gebze’ye sınır Başakşehir – İkitelli OSB, imalat tesisleri

• Beylikdüzü – Depolama, plastik üretimi, otomotiv yan sanayi

• Esenyurt – Lojistik, gıda depoları, paketleme tesisleri

• Pendik – Metal işler, boya ve kimyasal depoları

• Kartal – Mobilya üretimi, tekstil, metal işleme

• Maltepe – Depolama tesisleri, kimyasal kullanım alanları

• Bayrampaşa – Tekstil, gıda üretimi, matbaacılık

• Gaziosmanpaşa / Kağıthane – Küçük ölçekli imalathaneler

• Arnavutköy – Lojistik depolar, akaryakıt tesisleri

• Ümraniye / Ataşehir – İmalathaneler ve kapalı üretim birimleri

• Fatih / Eminönü – Un üretimi, gıda işleme, depolama alanları

İstanbul’un neredeyse tüm ilçelerinde PKD gerektiren en az bir sektör bulunmaktadır.

4. PKD Hazırlanmaması Durumunda Ortaya Çıkan Riskler

İstanbul gibi yoğun nüfuslu bir şehirde PKD eksikliği ciddi sonuçlar doğurabilir:

❗ Patlama ve yangın riski artar

Yanıcı gaz, buhar, solvent ve tozların kontrolsüz birikimi büyük patlamalara yol açabilir.

❗ Yüksek idari para cezaları

6331 sayılı Kanun gereği PKD hazırlamayan işletmelere yüksek miktarda ceza uygulanır.

❗ İşletmenin kapatılması

Riskli işletmeler denetimlerde faaliyet durdurma ile karşılaşabilir.

❗ Maddi hasar ve üretim kaybı

Patlama sonrası işletmenin yeniden faaliyete geçmesi aylar sürebilir.

❗ Hukuki sorumluluk ve tazminatlar

Olası kazalarda işveren doğrudan sorumlu olur.

5. PKD Nasıl Hazırlanır?

İstanbul’da PKD hazırlanırken dikkat edilen teknik unsurlar:

• Patlayıcı ortam oluşabilecek bölgelerin sınıflandırılması (Zone 0, 1, 2 – Zone 20, 21, 22)
• Kimyasal maddelerin tehlike analizleri
• ATEX ekipmanlarının uygunluk değerlendirmesi
• Statik elektrik, kıvılcım ve sıcak yüzey risklerinin analizi
• Mekanik ve elektriksel kaynakların incelenmesi
• Organizasyonel tedbirler
• Eğitim ve tatbikat planları
• Acil durum prosedürleri

Bu nedenle PKD mutlaka yetkili uzmanlar tarafından hazırlanmalıdır.

6. İstanbul’daki İşletmelere PKD’nin Sağladığı Faydalar

⭐ Çalışan güvenliğini sağlar

⭐ Patlama riskini minimuma indirir

⭐ İş sürekliliğini garanti eder

⭐ ATEX mevzuatına tam uyumluluk sunar

⭐ Denetimlerde ceza riskini ortadan kaldırır

⭐ Marka güvenilirliğini artırır

⭐ Sigorta süreçlerinde avantaj sağlar

Sonuç: İstanbul’da PKD Hazırlamak Hayati ve Zorunlu Bir İhtiyaçtır

İstanbul ve ilçeleri, sektör çeşitliliği ve yoğunluğu nedeniyle patlayıcı ortam riski açısından Türkiye’nin en yüksek risk bölgelerinden biridir. Bu nedenle Patlamadan Korunma Dokümanı, hem yasal zorunluluk hem de işletme güvenliği için kritik bir unsurdur.

İşletmeniz İstanbul’un hangi ilçesinde olursa olsun—Tuzla, İkitelli, Beylikdüzü, Esenyurt, Pendik, Maltepe, Bayrampaşa, Arnavutköy veya diğerleri—PKD hazırlatmamak ağır riskler doğurur.