Mobil Kaldırma Araçları

26.04.2021

294

Yükü kaldırmaya ya da yerini değiştirmeye yarayan indirip istifleme özelliğine sahip araçlara mobil kaldırma araçlarıdenir. Araçlar aynı zamanda yükün yer değiştirme işlemini kısa mesafe taşıyarak gerçekleştirme imkanı sağlar.

İşlevinden dolayı tehlikeli olan araçların güvenlik bir şekilde çalışması açısından belirli periyotlarda kontrol edilmelidir. Kaldırma araçlarında en sık karşılaşılan kazaların;

İmalat
Montaj
Yetersiz bakım ve kontrol
Kullanım hatası gibi nedenlerden kaynaklandığı bilinmektedir.

Yük Kaldırma Da Vazgeçilmez

Oldukça önemli bir fonksiyona sahip olan kaldırma araçları en çok inşaatlarda tercih edilir. Aynı zamanda maden işlerinde, yol yapım çalışmalarında, limanlarda ve fabrikalarda yüklerin kandırma işleminde yaygın olarak kullanılır.

Yük kaldırma da vazgeçilmez olan kaldırma araçları birçok farklı çeşide sahiptir. En sık kullanılan;

Vinç
Forklift
Asansörlerdir.

Periyodik Kontrol Süresi 1 Yıl

Araçların motor ve şanzıman gibi ana üniteleri dışında aynı zamanda kaldırma ve indirme sistemi, taşıma sistemi ve frenleme sistemi bulunmaktadır. Periyodik kontrolleri kullanım sıklığına göre en fazla 1 yılda yapılmak zorundadır, önerilen süre kullanım sıklığına göre 6 aydır.

Mobil kaldırma araçları formu 6331 sayılı iş sağlığı ve güvenliği kanununda belirtilmektedir. Kanun aksi belirtilmediği sürece beyan edilen yükün en az 1,25 katını güvenli ve etkili şekilde kaldıracak şekilde üretilmelidir şeklinde hükmetmektedir.

Alınması Gereken Güvenlik Önlemleri

Mobil kaldırma araçlarının yükleri askıda tutabileceği güç, yüke dayanıklılık ve yük sistemi de kanun tarafından belirli standartlara bağlanmıştır. Mobil kaldırma araçlarının periyodik kontrolü kanunlar ve yönetmelikleri dayanmaktadır.

Kontrollerde fiziki muayenenin yanı sıra şartnamelere uygunluk, yük kaldırma da yeterlilik ve statik deneyler yapılır. Mobil kaldırma araçları yönetmeliği içerisindemakinelerde alınması gereken güvenlik önlemler içerisinde emniyet yönetmeliğine uygun şekilde imalatı ve montajı yer almaktadır.

Operatörler Tarafından Kullanılmalı

Makeltek olarak araçlarda tüm koruyucu ve planlı bakımları uygun şekilde gerçekleştirilmekte ayrıca tadilat ve bakım için sicil kartı tutulmaktadır. Yetişmiş ve eğitim almış operatörler tarafından kullanılması gereken mobil kaldırma araçları için çalışma sahaları işaretlenmelidir.

Operatörler G sınıfı ehliyet sahibi olmalı ve dur işaretlerine uymalıdır. Kaldırma araçlarında yükler dik olarak kaldırılmalı ve kancalar da emniyet mandalı bulundurulmalıdır.

Herhangi bir yükü bulunduğu yerden kaldırma, taşıma ve istifleme yöntemini kullanarak yer değiştiren araçlara kaldırma ekipmanları denir. İşletme içerisinde günlük işlerimizi kolaylaştıran bu araçlar zaman, maliyet ve personel kapasitesi bakımından oldukça artı avantajlar sağlarlar. Ancak yük taşıma işlerinde kaza riski büyüktür ve ayrıca kaza sırasında oluşabilecek zararlar yüksek boyutlarda olmaktadır.

Bu nedenle kaldırma ve iletme ekipmanlarının periyodik kontrolü 25.04.2013 tarih ve 28628 sayılı “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği” kapsamında belirtilen sürelerde yapılmak zorundadır.

Yapmış Olduğumuz Mobil Kaldırma Araçları Bazıları ;

Forklift Periyodik Kontrol
Transpalet Periyodik Kontrol
Mobil Vinç Periyodik Kontrol

İlgili Yönetmelik

25.04.2013 tarih ve 28628 sayılı “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği”

EKİPMAN ADI	MUAYENE ADI	KONTROL PERİYODU(Azami Süre)(İlgili standardın ön-gördüğü süreler saklı kalmak koşulu ile)	PERİYODİK KONTROL KRİTERLERİ(İlgili standartlar aşağıda belirtilmiştir.)**
İlgili Mevzuat: İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik Şartları YönetmeliğiResmi Gazete Tarihi: 25.04.2013 Sayısı:28628
Buhar kazanları	Ø Buhar Kazanı Periyodik Kontrolü Ø Kızgın Yağ Kazanı Periyodik Kontrolü	Standartlarda süre belirtilmemişse1 Yıl	TS 2025 ve TS EN 13445-5 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.

Kalorifer kazanları	Ø Kalorifer Kazanı Periyodik Kontrolü Ø Sıcak Su Kazanı Periyodik Kontrolü Ø Boyler Periyodik Kontrolü	Standartlarda süre belirtilmemişse1 Yıl	TS EN 12952-6 standardında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
Taşınabilir gaz tüpleri(Dikişli, dikişsiz)		Standartlarda süre belirtilmemişse3Yıl	TS EN 1802,TS EN 1803, TS EN 1968, TS EN 13322, TS EN 14876, TS EN ISO 9809 ve TS EN ISO 16148 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
Taşınabilir asetilen tüpleri		TS EN 12863 standardında belirtilen sürelerde	TS EN 12863 standardında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
Manifoldlu asetilen tüp demetleri		Standartlarda süre belirtilmemişse1 Yıl	TS EN 12755 ve TS EN 13720 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
Manifoldlu tüp demetleri		Standartlarda süre belirtilmemişse1 Yıl	TS EN 13385 ve TS EN 13769 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
Sıvılaştırılmış gaz tankları (LPG, ve benzeri) (yerüstü)⁽¹⁾		10 Yıl	TS 55, TS 1445, TS 1446, TS EN 12817 ve TS EN 12819 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
Sıvılaştırılmış gaz tankları (LPG, ve benzeri)(yer altı)⁽¹⁾		10 Yıl	TS EN12817, TS EN 12819 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
Kullanımdaki LPG tüpleri		Standartlarda süre belirtilmemişse1 Yıl	TS EN 1440:2008+A1:2012, TS EN 14767,TS EN 14795, TS EN 14914 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
Basınçlı hava tankları^{(2), (3)}	Ø Kompresör Periyodik Kontrolü Ø Hava Tankı Periyodik Kontrolü Ø Genleşme Tankı Periyodik Kontrolü Ø Hidrofor Periyodik Kontrolü Ø Otoklav Periyodik Kontrolü Ø Basınçlı Kap Statüsünde Bulunan Özel Kazanların Periyodik Test ve Kontrolleri(Kumaş Boyama Kazanı, Çorba Kazanı)	Standartlarda süre belirtilmemişse1 Yıl	TS 1203 EN 286-1, TS EN 1012-1:2010, TS EN 13445-5 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
Kriyojenik tanklar		TS EN:13458 – 3 standardında belirtilen sürelerde.	TS EN 1251-3, TS EN:13458 – 3, TS EN 13530-3 ve TS EN 14197-3, standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
Tehlikeli sıvıların⁽⁴⁾bulunduğu tank ve depolar		10 Yıl⁽⁵⁾	API 620, API 650, API 653, API 2610 standartlarda belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
⁽¹⁾ LPG tanklarında bulunan emniyet valfleri ise 5 yılda bir kontrol ve teste tabi tutulur.⁽²⁾ Seyyar veya sabit kompresör hava tankları ile basınçlı hava ihtiva eden her türlü kap ve bunların sabit donanımı.⁽³⁾Kademeli sıkıştırma yapan kompresörlerin her kademesinde hidrostatik basınç deneyi, basınçlı hava tankları ile bunların sabit donanımlarının, o kademede müsaade edilen en yüksek basıncının 1,5 katı ile yapılır.⁽⁴⁾Tehlikeli sıvılar: aşındırıcı veya sağlığa zararlı sıvılardır.⁽⁵⁾Tahribatsız muayene yöntemleri kullanılır.
^()Periyodik kontrol süreleri API 510 standardı esas alınarak belirlenen basınçlı ekipmanlarda; basınçlı ekipmandaki içerik (basınç ve benzeri) kayıpları ile korozyon gibi nedenlerle meydana gelen bozulmalar dikkate alınarak yapılan risk değerlendirmesi ve yönetimi çerçevesinde belirlenen periyodik kontrol süreleri, ekipmanın kalan ömrünün yarısını ve her halükarda beş yılı aşmaması gerekir.^(*) Periyodik kontrol kriteri için referans olarak tabloda belirtilen standartlar örnek olarak verilmiş olup burada belirtilmeyen ya da Yönetmeliğin yayımı tarihinden sonra yayımlanan konuyla ilgili standartların da dikkate alınması gerekir.
EKİPMAN ADI	MUAYENE ADI	KONTROL PERİYODU(Azami Süre)(İlgili standardın ön-gördüğü süreler saklı kalmak koşulu ile)	PERİYODİK KONTROL KRİTERLERİ(İlgili standartlar aşağıda belirtilmiştir.)**
İlgili Mevzuat: İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik Şartları YönetmeliğiResmi Gazete Tarihi: 25.04.2013 Sayısı:28628
Kaldırma ve/veya iletme araçları ^{(1), (2),(3)}	Ø Köprü Vinç Periyodik Kontrolü Ø Tavan Vinç Periyodik Kontrolü Ø Monoray Vinç Periyodik Kontrolü Ø Pergel Vinç Periyodik Kontrolü Ø Kule Vinç Periyodik Kontrolü Ø Mobil Vinç Periyodik Kontrolü Ø Gırgır Vinç Periyodik Kontrolü Ø Araç Üstü Vinç Periyodik Kontrolü Ø Caraskal Periyodik Kontrolü Ø Halat & Sapan Kontrolleri	Standartlarda süre belirtilmemişse1 Yıl	TS 10116, TS EN 280 + A2, TS EN 818-6 + A1, TS EN 1495 + A2, TS EN 1709, TS EN 12079-3, TS EN 12927-7, TS EN 13157+A1, TS EN ISO 13534, TS ISO 789-2, TS ISO 3056, TS ISO 4309, TS ISO 7592, TS ISO 9927-1, TS ISO 11662-1, TS ISO 12480-1, TS ISO 12482 – 1, FEM 9.751, FEM 9.752, FEM 9.755 ve FEM 9.756 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
Asansör (İnsan ve Yük Taşıyan)⁽⁴⁾	Ø Yük Asansörü Periyodik Kontrolü Ø Dış Cephe Asansörü Periyodik Kontrolü Ø Platform Periyodik Kontrolü	Standartlarda süre belirtilmemişse1 Yıl	31/1/2007 tarihli ve 26420 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Asansör Yönetmeliği ile 18/11/2008 tarihli ve 27058 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Asansör Bakım ve İşletme Yönetmeliği’nde yer alan hususlar saklı kalmak kaydıyla TS EN 81–3, TS EN 13015, TS ISO 9386-1 ve TS ISO 9386-2, standartlarında belirtilen kriterlere göre yapılır.
Yürüyen merdiven ve yürüyen bant	Ø Yürüyen Merdiven ve Yürüyen Bant Periyodik Kontrolü	Standartlarda süre belirtilmemişse1 Yıl	TS EN 13015 standardında belirtilen şartlar kapsamında yapılır.
İstif Makinesi (forklift, transpalet, lift)	Ø Forklift Periyodik Kontrolü Ø Transpalet Periyodik Kontrolü Ø Lift Periyodik Kontrolü	Standartlarda süre belirtilmemişse1 Yıl	TS 10689, TS EN 1757-2, TS ISO 5057, TS 10201 ISO 3184, TS ISO 6055, TS ISO 1074 ve FEM 4.004 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
Yapı İskeleleri^(5),(6)	Ø Yapı iskeleleri	Standartlarda süre belirtilmemişse6 Ay	TS EN 1495 + A2, TS EN 1808 ve TS EN 12811-3 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak ve EK- II’ nin 4 üncü maddesinde belirtilen hususlar dikkate alınarak yapılır.
⁽¹⁾Vinçlerin periyodik kontrollerinde yapılacak olan statik deneyde deney yükü, beyan edilen yükünen az 1,25 katı, dinamik deneyde ise en az 1,1 katı olması gerekir.⁽²⁾Mobil kaldırma ekipmanlarının dışında kalan kaldırma ekipmanları için kararlılık deneyi ise gerek görüldüğünde ilgili standartlarda belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.⁽³⁾ Kapasitesinin altında kullanılacak kaldırma araçlarında beyan edilen kaldırılacak azami yük görünecek şekilde işaretlenir. Beyan edilen yükün üstünde bir ağırlığın kaldırılmasının söz konusu olduğu durumlarda kaldırma aracı kaldırılacak yükün miktarı esas alınarak yukarıda belirtilen kriterler çerçevesinde teste tabi tutulmadan kullanılamaz. (Beyan yükü; kaldırma aracında işveren tarafından beyan edilen kaldırılacak maksimum ağırlıktır.)⁽⁴⁾Elektronik kumanda sistemi ile donatılmış kaldırma ve iletme ekipmanının periyodik kontrolünde makine ve elektrik ile ilgili branşlarda periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişiler birlikte görev alır.⁽⁵⁾İskelelerin periyodik kontrolleri mühendislik ve mimarlık fakültelerinden inşaat ve makine mühendisliği ile mimarlık bölümü mezunları makine ve inşaat teknikeri veya yüksek teknikerleri, gemi inşası işlerinde ise gemi inşaatı mühendisi tarafından yapılır. ⁽⁶⁾İskeleler, üzerlerinde taşıyabileceği azami yük görünecek şekilde işaretlenir.
^(**) Periyodik kontrol kriteri için referans olarak tabloda belirtilen standartlar örnek olarak verilmiş olup burada belirtilmeyen ya da Yönetmeliğin yayımı tarihinden sonra yayımlanan konuyla ilgili standartların da dikkate alınması gerekir.